فاطمة الزهرا (علیها السلام)

حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) دخت گرامى رسول اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) است که مادرش حضرت خدیجه (علیها السلام) مىباشد . وى به ضرورت مذهب شیعه

ــــــــــــــــــــــــــــ

(1) «معجم رجال الحدیث» ، ج12 ، ص54 .

(2) «معجم رجال الحدیث» ، ج12 ، ص54 .

(3) «الارشاد» ، ص519 .

(4) «تهذیب التهذیب» ، ج7 ، ص485 .

معصومه است و اگر حضرت على بن ابى طالب (علیه السلام) نبود ، همتایى براى او نبود . به علّت اینکه حضرت فاطمه (علیها السلام) سرور زنان جهان است و روایات اهل سنّت و شیعه به این معنى اعتراف مىنماید(1).

شخصیت فاطمه زهرا (علیها السلام) از چند جهت مورد توجه است :

1 ـ آن حضرت دختر رسول اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) و همسر امام على مولى الموحدین(علیه السلام) و ام الائمة المعصومین (علیه السلام) است .

2 ـ وى از راویان احادیث رسول اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) مىباشد .

3 ـ حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) علاوه بر اینکه «مُحَدِّثه» و بیان کننده معارف الهى از طریق پدر گرامیش رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) است ، «مُحَدَّثه» نیز مىباشد . بدین معنى که ملائکه با وى حدیث مىگفتند . اسحاق بن جعفر بن محمد بن عیسى بن زید بن على گوید ، از امام صادق (علیه السلام)شنیدم که مىفرمود :

«از آن جهت حضرت فاطمه را محدَّثه نامیدند که ملائکه از آسمان فرود آمده، همانگونه که با حضرت مریم (علیها السلام) صحبت مىکردند ، با آن حضرت نیز صحبت مىنمودند و مىگفتند : اى فاطمه ! خداوند تو را برگزیده و پاک و طاهر کرده و بر دیگر زنان برگزیده جهان برترى داده است .

اى فاطمه ! در پیشگاه پروردگارت خضوع کن ، جده نما و با رکوع کنندگان رکوع بنما(2) فاطمه وى ، با آنان صحبت کرده آنان به او حدیث مىگفتند . شبى به آنها فرمود : مگر مریم دختر عمران بر دیگر زنان جهان برترى داده نشده است ؟ فرشتگان پاسخ دادند : مریم بانوى زنان جهان در عصر خود بود . ولى خداوند تو را بانوى زنان جهان ، هم در این زمان و

ـــــــــــــــــــــــــ

(1) «معجم رجال الحدیث» ، ج23 ، ص235 .

(2) اشاره به آیات 42و43 از سوره آل عمران .

هم در زمان حضرت مریم ، وبانوى زنان اوّلین وآخرین قرارداده است»(1).

حدیث گفتن ملائکه با عدّهاى از مردان و زنان در امّتهاى گذشته و در این امّت از جمله مطالب مورد اتفاق شیعه و سنّى است .

علامه امینى (رحمه الله) در کتاب ارزندهاش «الغدیر» در این باره مىگوید : امّت اسلامى همگى بر این مطلب اتفاق نظر دارند که در این امّت بسان دیگر امّتهاى گذشته مردمى بودهاند که به آنان حدیث گفته مىشده و به اصطلاح «مُحَدَّث» (به صورت صیغه اسم مفعول) بودهاند و رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) نیز به این مطلب خبر داده است ، چنانکه از طریق عامّه و خاصّه در کتب صحاح و مجموعههاى حدیثى معتبر وارد شده است و محدَّث کسى است که بدون اینکه پیامبر باشد ، و بدون اینکه صورت ملائکه را ببیند ، ملائکه با او صحبت کردهاند . ویا اینکه در دلش چیزى مىافتد و به او الهام مىشود و به صورت کشف والهام از سوى خداوند متعال علمى به او آموخته مىشود و یا در دل او حقایقى که بر دیگران پوشیده است ، روشن مىشود و یا چیزى دیگر شبیه همین مفاهیم .

بنابر این ، وجود چنین کسانى که با این حالات بودهاند ، در بین افراد این امّت مورد قبول واتفاق همه است و فقط اختلاف در مصداق چنین افرادى است . به عقیده شیعه ، حضرت على و دیگر امامان معصوم از فرزندان آن حضرت علیهم افضل صلوات المصلین از محدثین مىباشند(2).

علاّمه مناوى در ذیل حدیثى از پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) که فرموده است : «در امّتهاى پیش از شما افرادى محدَّث بودند» ، چنین مىگوید :

ــــــــــــــــــــــــــــ

(1) «بحار الانوار» ، ج43 ، ص78

(2) «الغدیر» ، ج5 ، ص42 .

قرطبى گفته است ، در متن روایت کلمه «محدَّثین» به فتح دال اسم مفعول جمع و محدَّث به معناى الهام شده ، یا کسى است که پندار و گمانش صادق و راست مىباشد و آن کسى است که در دلش به صورت الهام یا مکاشفه از عالم بالا چیزى القاء شده باشد و یا اینکه بدون تصمیم و فکر قبلى سخن راستى بر زبانش جارى شود و یا بدون اینکه به مقام نبوّت رسیده باشد ، ملائکه با او سخن گویند و یا کسى که هرگاه رأیى دهد و یا گمانى اظهار نماید ، درست از کار درآید ، گویا از عالم ملکوت به او حدیث گفته شده است و این یک نحوه کرامتى است که خداوند به هر یک از بندگانش که بخواهد ، عطا مىفرماید ، و این خود یکى از منازل بزرگ اولیاء الله است»(1).

بنابر احادیث وارده ، حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) کتابى سه برابر حجم قرآن کریم داشته که به «مصحف فاطمه (علیها السلام)» معروف است(2). از اینرو باید حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) را بنیانگذار حوزههاى علمى بانوان شناخت ، چرا که مقام علمى آن حضرت به اندازهاى است که مصحف شریفش به امامان شیعه منتقل شده تا پاسخ مشکلات امت اسلامى را بر مبناى آن بیان نمایند و خود در زمان حیاتش پاسخگوى مسائل مستحدثه بود . چنانکه مىنویسند :

روزى زنى به حضور فاطمه زهرا (علیها السلام) رسید و گفت : من مادر ضعیف و ناتوانى دارم که درباره نماز خواندن خود دچار مشکلى شده ، ومرا به حضور شما فرستاده تا تکلیف او را سؤال کنم . زن سؤال خود را مطرح کرد و حضرت فاطمه(علیها السلام)در جواب آن را توضیح داد . سپس آن زن سؤال دیگرى کرد و فاطمه (علیها السلام) پاسخ داد ، سؤال سوم تار دهم تکرار شد و

ــــــــــــــــــــــــــــ

(1) «فیض القدیر» ، ج4 ، ص507 .

(2) «بصائر الدرجات» ، ص151 ـ 161 .

فاطمه (علیها السلام) با حوصله زیاد هر یک از سوالها را پاسخ داد . سؤال کننده از زیادى سؤال نمودن خجالت کشید و گفت : اى دختر رسول خدا ، تو را خسته کردم .

حضرت فاطمه (علیها السلام) فرمود : ایرادى ندارد . سؤال خود را ادامه بده و هر چه مىخواهى سؤال کن ، آیا اگر کسى بارى را به دوش بگیرد و آن را بالاى بلندى ببرد و در مقابل صد دینار اجرت بگیرد ، سنگینى احساس مىکند ؟ زن پاسخ داد : هرگز .

آنگاه حضرت فاطمه (علیها السلام) ادامه داد : من در مقابل هر مسألهاى که جواب مىدهم ، به اندازه اینکه میان زمین و عرش «مروارید» انباشته شده باشد ، پاداش دریافت مىکنم . آن وقت جادارد از این کار خسته شوم ؟

آرى از پدر بزرگوارم ، رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) شنیدم که مىفرمود : عالمان پیرو ما ، در حالى به صحراى محشر حضور مىیابند ، که به اندازه علم و دانایى و کوشش و تلاش آنان براى ارشاد بندگان خدا ، خلعتها و هدیههاى گرانقیمت پاداش داده خواهند شد . سپس از جانب پروردگار عالم ، منادى فریاد بر مىآورد : اى پناهگاههاى یتیمهاى آل محمد (صلى الله علیه وآله وسلم)که به هنگام جدایى و بىکسى آنان از پدرانشان که ائمه معصومین (علیهم السلام)هستند ، زیر بال آنان را گرفتهاید و به هدایت رساندهاید ، هر یک از شما به اندازه علم و خدمت خویش ، خلعتهاى بهشتى دریافت مىدارید...»(1).